Tandtechnisch laboratorium St Servatiusstraat 56 Tel: 0413-292425 5473 GB Heeswijk-Dinther E-mail: ttluniek@hetnet.nl
d ’ n hadee j er 5 5 Voorwoord 6 Groot interview Fred van den Berg 9 Column Henk 10 Na 85 jaar ‘nor turp’ 12 Over de grens, Ruth Mollema 15 Tim van Esch 18 De traditionele kerstpuzzel 23 Op de biechtstoel 25 De feestdagen van Manolo 26 Een varken als huisdier 27 Dorpspraat 28 Top 2000 HDL 31 Kerstgedicht 32 Kerstverhaal ‘Brompa’ 33 Column Toon 35 De feestdagen van het gezin Tomala 37 Ingezonden 38 Terugblik: Charles Steijger 39 Terugblik: Rein van Moorselaar 40 Jeanne Hoevenaars schrijft over onderduikers 42 Terugblik: Jean van Erp 43 Terugblik: Laura Timmers 44 Slangen als huisdier 45 Kerstverhaal ‘De kribbe’ 47 Zakelijk bekeken 49 50 jaar gelee Brug Terug 50 Agenda Inhoud Jaargang 12 | Nummer 12 | December 2016 12 10 ‘Het is een wonder dat ze niet ontdekt werden’ 6 40d ’ n hadee j er 5
Een aandeel in elkaar Rabobank Oss Bernheze draagt verenigingen en stichtingen een warm hart toe. Daarom ondersteunen wij ook jouw club met de Rabobank Clubkas Campagne. Samen brengen we jouw club verder en helpen we om doelen te bereiken. www.rabobank.nl/ossbernheze Rabobank Oss Bernheze steunt jouw club!
d ’ n hadee j er 7 Redactie Berry van de Wetering (hoofdredacteur), Rene van der Pas, René Kuijs, Ardith Manders, Harry Mikkers, Monique Raaijmakers, Ad van Schijndel Medewerkers Robert Deckers, Thea van der Doelen, Henk Habraken, José van der Heijden, Marko Konings, Toon Konings, Liseth Kuijs, Ton Lunenburg, Cathelijn van der Meijden, Jacques van der Meijden, Jeroen de Mol, Aniek Oomens, Marijke van Oorschot, Noortje van Schijndel, Bart van Schijndel, Wim Smits, Maud van de Wetering, Nils Vos, Sam Arts, Loes van Gerwen en Francis van Venrooij Vormgeving Josine van Hirtum, Karin van Oss, Danique van de Rakt, Eveline van Rijbroek, Henny Wijgergangs Fotografie Annerieke van den Broek, Lianne Gabriëls, Sanne van Rozendaal, Eefje Voets, Jacques Worms Kopij/informatie Uiterste inzenddatum: 1e van de maand E-mail: redactie@hadeejer.nl Advertenties Uiterste inzenddatum: 15e van de maand E-mail: advertentie@HaDeejer.nl Vragen over bezorging Bel Marijn de Mol 06-19781787 E-mail: bezorging@hadeejer.nl Jaarabonnement niet-inwoners € 36,00 incl. verzendkosten Druk Van Helvoort Grafisch Bedrijf BV Gemert Oplage 3400 stuks Volg D’n HaDeejer ook via twitter.com/hadeejer www.facebook.com/ hadeejernieuws www.hadeejer.nl D’n HaDeejer is een uitgave van Stichting Dorpsnieuws. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Fotografie cover Eefje Voets en Sanne van Rozendaal. Camiel van Doorn is de engel op de voorpagina ‘Het jaar was Groots met een zachte G,’ zou Guus Meeuwis zeggen. Begin december combineerde hij vertrouwde hits met sneeuw, Sinterklaas, Kerst, Oud en Nieuw en koek en zopie. En uiteraard maakte hij samen met zijn muzikale vriend Diggy Dex een terugblik naar het afgelopen jaar, dit alles vanuit de Ziggo Dome. Hoewel onze hoofdredacteur uiterlijk iets te vaak vergeleken wordt met Guus, is het concept voor dit decembernummer niet ‘gestolen’ van hem. In het decembernummer blikken wij ook terug op 2016, komt de wijze waarop de feestdagen gevierd worden aan bod en dit alles omlijsten wij muzikaal met de Top 2000 HDL. Voordat de nieuwjaarsbijeenkomst in het Cultureel Centrum Servaes aanvangt, hopen wij dat u de kerstpuzzel volbracht heeft en op uw eigen wijze de feestdagen doorgekomen bent. Afgelopen zomer kreeg de spelersgroep van de Kersouwe een lovende recensie: ‘Max Havelaar blijft continu boeien.’ Wij kregen het genoegen om ons in de kledij van dit prachtige toneelstuk te hullen. Want ook het voltallige team van d’n HaDeejer hoopt u het aankomende jaar continu te boeien. Voor nu zeggen wij: ‘Ga gezellig genieten’. Prettige feestdagen en veel leesplezier! ‘Het voltallige team van d’n HaDeejer hoopt u het aankomende jaar continu te boeien’ Gezellig genieten De redactie colofon voorwoord
8 d ’ n hadee j er Fred van den Berg (69), altijd druk bezig INTERVIEW
d ’ n hadee j er 9 Fred is geen ‘echte’ Dinthernaar, maar woont er al sinds 1972. Hij is tien jaar als hij van Heesch naar Geffen verhuist. Na zijn schooltijd gaat hij bij familie in de bakkerij werken, wat zo zijn voor- en nadelen heeft. Het is hard werken, maar hij doet er veel ervaring op en werkt vervolgens later van 1970-2010 als banketbakker bij de HEMA. In 1969 leert hij zijn vrouw Gonnie Markus, afkomstig uit Dinther kennen. Ze trouwen in 1972 en gaan in de Schoolstraat wonen. In 1977 wordt hun dochter Louise geboren. Via de Beatrixstraat komen ze uiteindelijk in de Edmundus van Dintherstraat terecht. Tekst Thea van der Doelen Fotografie Jacques Worms Gilde Het gilde neemt een belangrijke plaats in Fred zijn leven in. In 1976 wordt hij gildebroeder bij het Sint Barbara Gilde in Dinther. Naar aanleiding van een door hem gehouden lezing over de financiële nood bij het gilde, wordt hij namelijk gevraagd om bij het gilde te komen. In 1983 komt hij in de overheid (bestuur – red.) en van 1987 tot 2013 bekleedt hij de functie van 1e jong deken. De bestuursfuncties bij het gilde hebben bijzondere namen. De voorzitter heet hoofdman, de secretaris 1e jong deken, de penningmeester 2e jong deken en de bestuursleden zijn dekens. In 2013 treedt Fred af en wordt hij benoemd tot eredeken. In de praktijk verricht hij nog steeds diverse activiteiten voor het gilde, zoals het maken van het jaarverslag. Van 1987-2011 vervult hij ook de functie van deken-schrijver (secretariaat) voor de regionale Gildekring Maasland. Dit is een regionaal Brabants overkoepelend orgaan, waarbij 46 gildes zijn aangesloten. Na zijn afscheid wordt hij ook hier benoemd tot eredeken. In die hoedanigheid bezoekt hij nog jaarlijks de Algemene Ledenvergadering van gildekring Maasland. Min of meer tegelijkertijd, namelijk van 1988 tot 2012, zit Fred ook nog in het bestuur van de Noord-Brabantse Federatie van Schuttersgilden. Hier zijn ruim 200 gilden bij aangesloten. >> Fredweet altijd goed op ‘de kleintjes’ te letten Naast zijn baan is hij altijd zeer actief geweest bij allerlei verenigingen en nu hij gepensioneerd is, zou hij het rustig aan kunnen doen, maar de realiteit is anders. Hij heeft diverse ‘werkgevers’ die allemaal in een straal van 200 meter van zijn huis gevestigd zijn. Nu zijn er wel meer mensen die niet stil zitten, maar bij Fred is zijn inzet toch wel meer dan gemiddeld. ‘Nevenfuncties’ toen In 1974, kort na zijn verhuizing naar Dinther, wordt Fred bestuurslid (penningmeester red.) en leider van Jong Nederland. “Later werd ons Louise lid, zoals zoveel kinderen uit gezinnen in Dinther. De club verhuist in die tijd van de Heilige Stokstraat naar de blokhut bij de Sint-Servatiusschool, maar moet dan weer wijken voor de nieuwbouwplannen daar en de blokhut wordt gesloopt. Nu is Jong Nederland gevestigd aan de Veldstraat. In Heeswijk had je toen de Scouting, maar die is later opgeheven. Buiten alle activiteiten om was het hoogtepunt het jaarlijkse kamp met wel 125 deelnemers. Het was altijd in de bossen en het water moest met een watertank aangevoerd worden. Eén van de ouders was slager en kwam twee keer in de week vlees brengen. In 1988 ben ik gestopt.” Eveneens in 1974 wordt Fred penningmeester van de Buurtvereniging in de Schoolstraat. Uit die tijd is een kaartclub ontstaan met Theo en Willeke Romijn, Henk en Maria† Habraken en Gonnie van den Berg die nog steeds, dus al 42 jaar, bij elkaar komen. Omdat vervolgens de bouwplannen voor hun huis in de Schoolstraat niet door kunnen gaan, verhuizen ze twee jaar later min of meer noodgedwongen naar de Beatrixstraat. In ongeveer dezelfde periode, namelijk van 19751983 haalt Fred in HDL contributie op voor het Wit-Gele Kruis. “Bij ongeveer 900 leden heb ik gedurende acht jaar de contributie huis aan huis op gehaald, tot het moment dat men tot automatische inning overging.” Alhoewel Fred geen financiële achtergrond bezit, heeft hij blijkbaar de gave om goed op de ‘kleintjes’ te letten, gezien zijn penningmeesterschappen. Zo zit hij van 19811988 ook nog in het bestuur van overkoepelend orgaan Verenigingsbelangen HDL in de functie van penningmeester.
0413-293016, info@leygraaf.nl, www.leygraaf.nl Meerstraat 45a Heeswijk-Dinther Thema Winters Wild www.humssjl.nl Toon van den Hurk Engelenstede 3 5382 JG Vinkel Mob. 06-10 89 30 86 www.gvbouwservicebrandbeveiliging.nl info@gvbouwservicebrandbeveiliging.nl keuren en onderhouden van kleine blusmiddelen, noodverlichting & elektrisch handgereedschap Brandpreventief Adviesburo Jan van Gerwen B.V. Adviesburo Jan van Gerwen B.V. Brandpreventief Adviesburo Jan van Gerwen B.V. Adviesburo Jan a Gerwen B.V. De Morgenstond 35 5473 HE Heeswijk-Dinther T. 0413 29 36 63 info@adviesburojanvangerwen.nl www.adviesburojanvangerwen.nl Brandpreventie Beton- staal- en houtconstructies a u t o b e d r i j v e n Sinds 1969 www.autobedrijfhurkmans.nl Den Dolvert 1, Heeswijk-Dinther T (0413) 29 12 72 Heuvelplein 1, Veghel T (0413) 36 34 35
Donkere dagen voor Kerstmis, de laatste HaDeejer van dit jaar, dus de jaarwisseling nadert met rasse schreden. Tijd om terug te blikken, want 2016 is nagenoeg geschiedenis. Was 2016 bijzonder? Ik weet het niet, het was een schrikkeljaar, dus duurde de winter een dag langer. Maar winter hebben we niet gehad, terwijl daarna het voorjaar zwaar klote was. De temperatuur met Kerstmis was hoger dan die met Pasen en zelfs met Pinksteren was het kouder. De zomer was wisselvallig en nat, maar de nazomer was voortreffelijk. Dit jaar hadden we een speciale sportzomer met onder andere het EK voetbal, natuurlijk de Tour de France en de Olympische Spelen. Van het EK voetbal weet ik dat Nederland niet mee deed, maar wie er gewonnen heeft weet ik, wegens mijn korte termijn geheugen, nu niet. Natuurlijk kan ik dat opzoeken, maar dat boeit mij niet zo. Hetzelfde geldt voor de Tour de France en het enige wat ik nog weet van de Olympische Spelen is dat Dafne Schippers een mooie vrouw is. Zij oversteeg zelfs mijn korte termijn geheugen. Dit was wel het jaar van Brexit en van Trump. Omdat ik hier waarschijnlijk anders over denk dan velen van jullie, zeg ik, omdat deze column daartoe ontoereikend is, daar niets over. We leven in een historische tijd. Bij de start van de nieuwe Augustinus parochie, per 1 januari, verdwijnen na ruim 900 jaar de parochies van Dinther en Heeswijk. Joost Jansen is dus, na al die eeuwen, de allerlaatste pastoor van Heeswijk en Dinther. Het zij zo. En het nieuwe jaar? Ook als Heesch niet bij Oss komt, wens ik u hetzelfde als u mij toewenst. Henk Habraken Terugblik column “Als lid van het Sint Barbara Gilde neem ik nog steeds deel aan de diverse activiteiten die wekelijks op donderdag tijdens de clubavond georganiseerd worden. Zoals jeu de boules, vendelen, trommen (ja zo heet dat), bazuinblazen, schieten met geweer, luchtbuks of kruisboog en sinds kort ook beugelen. Buurten mag natuurlijk ook. Er zijn 35-40 personen op zo’n avond aanwezig. Op de woensdagochtend komt Het Genootschap samen op het gildeterrein; dat is een groep vrijwillige vutters die zorgt voor het onderhoud en aanpassingen van het terrein en het gildehuis.” ‘Nevenfuncties’ nu “Na mijn pré-vut in augustus 2010 werd ik in oktober van dat jaar gevraagd om de verhuur van alle ruimten in cc Servaes te regelen en alle activiteiten te plannen. Dit doe ik nog steeds en twee tot drie keer per dag ben ik daar te vinden. In 1974 ben ik begonnen als collectant in de Dintherse SintServatiuskerk en daar ben ik lector (voorlezer) en met vijf anderen samen hulpkoster in de kerk. Tijdens de weekenden hebben we om de beurt dienst. Ook haal ik met een vast groepje tweemaal per jaar kleding op. Op vrijdagavond ga ik vaak kaarten met bewoners die op de gesloten afdeling van Laverhof verblijven.” En alsof dat niet genoeg is gaat hij elke week wandelen met andere leden van de KBO en zorgt hij regelmatig voor zijn kleinzonen Ties en Bart van zeven en vier jaar. Hij doet veel spelletjes met ze tijdens het oppassen. “Jammer dat Gonnie dit niet meer mee kan maken. Ze is in 2006 plotseling overleden. Gonnie heeft lang voor haar moeder gezorgd. Elke nacht gedurende ± 25 jaar sliep zij bij ons thuis en ging dan in de ochtend weer naar haar eigen woning. En behalve dat ging Gonnie er ook vaak overdag naar toe. Ik hoop dat ik nu nog lang de kans krijg om tijd vrij te maken voor Ties en Bart.” ‘Dafne Schippers oversteeg zelfs mijn korte termijn geheugen’ d ’ n hadee j er 11
Tien van Janus Tinus Dieluskus na 85 jaar ‘nor turp’ ‘We liepe zomar tege mekare op’ Ruim een jaar wonen ze er nu, Tien (86) en Marietje (86) van Nuland-Langenhuijzen. In de Hertog Janstraat op nummer 19. Ze waren op 27 november 60 jaar getrouwd. Hoe verging het ze op Rukven, en hoe bevalt het ze ‘in turp’? 12 d ’ n hadee j er
Tekst Rene van der Pas Fotografie Sanne van Rozendaal Geschiedenis De familie Van Nuland verhuist in 1921 van Maliskamp naar Heeswijk. Janus koopt voor elfduizend gulden een boerderij aan Rukven B42. Bij de boerderij hoort een korenschuur, schop (schuurtje) en tien ‘buunder’ (hectare) grond, verdeeld over elf percelen. De grondjes hadden onder andere als naam ut Èkkertje, de Heel, de Lange Dries en de Vèrrekesdries. Janus krijgt met zijn Dina (van Dijk) veertien kinderen. Martien (Tien) is de elfde in de rij. Hij trouwt in 1956 met Marietje Langenhuijzen uit Vinkel (Kaathoven). Dan nemen ze ook hun intrek in de boerderij. Zij krijgen vijf kinderen en zijn inmiddels twaalf kleinkinderen en zes achterkleinkinderen rijker. “Te voet gingen we naar school, op klompen. We aten ons brood op ’s middags bij smid Thomassen. Vlug je brood op eten en dan naar het voetbalveld. De boeren tegen de burgers. De burgers wonnen meestal. Op school stond in de gang een hele rij klompen. Je wist altijd welke van jou waren. Toen we wat ouder werden gingen we bij de Jonge Boerenstand.” Het liefdesnestje Begin jaren vijftig krijgt Tien verkering met Marietje. Met Vinkel kermis slaat de vlam over. “Met de kermis stond er een danstent van Paashuis uit Uden. We liepe zomar tege mekare op.” Waterleiding is er nog niet in 1956 op Rukven, net zo min als stroom. Water haalt men nog uit de put, op stal is er een pomp en binnen is er het zogenaamde gaslicht. Marietje: ”Ad van Aspert kwam met brood langs de deur en Michel Haeve met levensmiddelen. We waren de hele dag in touw, ’s morgens vroeg op, de koeien moesten gemolken worden.” Tien: ”Op woensdag ging ik altijd naar ‘Bossche mèrt’. Ik reed met Toon ‘van Cissen’ uit Vinkel mee. Met acht of negen ‘baggen’ in een grote gevlochten mand probeerde je dan met handjeklap wat geld te maken.” Bouwen In 1966 wordt er een nieuw huis aan de ‘kopse kant’ van de boerderij gebouwd. Begin jaren zeventig komt de eerste tractor op Rukven 9. Door de ruilverkaveling komt in deze periode ook de grond rondom de boerderij te liggen. In 1986 wordt er een nieuw huis aan de weg gebouwd. Tien en Marietje gaan daar wonen en zoon Geert gaat op de boerderij. Vader en zoon hebben dan al een maatschap. In 1993, op 63-jarige leeftijd gaat Tien uit de maatschap, maar helpt nog wel mee. De geschiedenis herhaalt zich nu op Rukven. Geert woont nu met zijn gezin in het ‘nieuwe huis’ en zijn opvolger, kleinzoon Freek, op de boerderij. Goed uitgepakt Marietje is altijd heel actief geweest, vroeger bij de Boerinnenbond en bij de KVO (Katholieke Vrouwen Organisatie). Heeft bijna veertig jaar gezwommen en is al twintig jaar bij de bridgeclub, wat ze nog steeds doet. Tien heeft gevoetbald bij FC van Nuland, en daarna was hij lid van de tennisclub. Ze zijn nu allebei lid van de Bond van Ouderen, doen twee keer per week fysiofitness en wandelen regelmatig een rondje. En nu dan al een jaar ‘in turp’. “Het wende heel snel, we zitten hier op een mooi punt. Met onze leeftijd waren we er zo zoetjes aan ook aan toe. Het heeft heel goed uitgepakt voor ons.” d ’ n hadee j er 13
een bijzondere Finse ervaring Ruth Mollema OVER DE GRENS 14 d ’ n hadee j er
Hoi! Ik ben Ruth. Voor vijf maanden woon ik in Finland om daar mijn minor Digital Marketing Communications te volgen. De eerste dag word ik door mijn behulpzame tutor gedropt in mijn appartementje voor de komende maanden. Ze moet naar een meeting op school en neemt daarom afscheid van me. Daar sta je dan, in een tweepersoons-appartement in Finland, zonder tweede persoon. “Waar te beginnen?” denk je dan. Ach genoeg te doen: boodschappen uitladen die ik daarvoor snel met mijn tutor heb gehaald, mijn koffer uitpakken en last but not least: ETEN! Figuurlijk kapot van de reis en letterlijk kapot in mijn mond van de te hete pizza ben ik die avond om 22:00 gaan slapen. Elke daarna volgende dag word ik wakker in mijn heerlijke, comfortabele bed. Melk bij m’n ontbijt: “Huh, hier zit een raar smaakje aan?” Mijn ogen glijden naar de ingrediëntenlijst (in het Zweeds weliswaar; hier kon ik toch wat meer uit opmaken): ‘Ingredienser: mjölk och vitamin D.’ “Ok,” dacht ik, zoals mijn vader mij zou antwoorden op een verhaal van drie paragrafen in WhatsApp. Een vitamine D tekort is dus werkelijk waar een probleem in Finland. Midden in de winter is het hier namelijk bijna 24 uur donker. Gelukkig heb ik mijn vitamine D tabletjes mee ;) De melk die ik gekocht heb, is me natuurlijk niet aan komen waaien. Boodschappen doen in Finland is best een ervaring waarin de typische Fin best goed beschreven kan worden. Je pakt de bus naar de supermarkt. In deze situatie kun je in één van de zogenoemde Finse nachtmerries terecht komen: Deze afbeelding is ons laten zien in de les Survival Finnish. “Dat zal allemaal wel meevallen,” denk je dan. Maar nee, Floor-Anne en ik hebben het werkelijk meegemaakt. Wij als Nederlanders zijn gewoon lekker gaan zitten naast een onbekende. De volgende halte gingen de deuren van de bus open. Er liep een meisje binnen van onze leeftijd. Ze keek benauwd de gangen van de bus door. Op elke tweezitter zat al iemand. Ze bleef staan. De hele reis. Finnen zijn tot op zekere hoogte beleefd; ze aanbidden het concept personal space en dit kan ik waarderen. Maar door hun schuwe persoonlijkheid kunnen ze ook als onbeleefd ervaren worden. Dit in de ogen van een doorsnee Nederlander dan. Wanneer de bus vanuit Nederlands oogpunt redelijk vol zit, zoals in de spits of in een volgeboekte bus, zal er voor ouderen zonder stoel niet opgestaan worden. Ook dit hebben Kirsten en ik ook met eigen ogen meegemaakt. Iedereen kijkt weg. Zelfs de vrouw die de laatste stoel ‘bezet’ hield met de tas rechts van haar. Zo hoffelijk doch elegant als ik ben, stond ik toch maar op voor deze arme man. Er werd met pijn en moeite uiteindelijk een tas opzij geschoven, zodat ik toch niet 1,5 uur hoefde te staan. Je komt de supermarkt binnen; “Moi!” (hallo in het Fins). Nee. Stop daar. We zeggen geen hallo, gewoon doorlopen, geen oogcontact maken, doen alsof je niet bestaat. Dadelijk ben je nog iemand tot last. De prijzen in Finland vallen me mee. Met een beetje prijsvergelijking van dezelfde producten ben je niet veel duurder uit dan in Nederland. Buiten het ontdekken en beleven van een nieuwe cultuur heb ik natuurlijk ook ontzettend veel mooie herinneringen kunnen maken. Ik heb veel gereisd, onder andere naar Sint Petersburg, Stockholm, Tallinn, Lapland en andere steden en gebieden in Finland. Plekken waar je vanuit Nederland toch wat minder snel naar toe gaat. Een buitenlandse ervaring binnen de studie is iets wat ik iedereen aanraad. Vooral als je jong bent en aan het twijfelen bent: je zult eerder spijt hebben van het feit dat je het niet gedaan hebt dan andersom! Met Finse groeten, Ruth Mollema Tekst en fotografie Ruth Mollema d ’ n hadee j er 15
Berghem - Berlicum - Breugel - Heeswijk Rosmalen - Schijndel - Sint Oedenrode T 073 547 00 19 info@makkelijklopen.nl www.makkelijklopen.nl Voor het onderzoeken en behandelen van voetklachten en pijn aan de enkels, knieën, heupen of rug kunt u terecht bij de podotherapeut. Uw podotherapeut is een erkend specialist op het gebied van de voet. WEETWAT U DOET, BIJ PIJNAAN UWVOET! LOCATIES Schoolstraat 6b, Heeswijk-Dinther T (0413) 291695 E info@traabv.nl www.traabv.nl ALLROUND INSTALLATEURS voor bedrijf en particulier Veevoer Honden- en kattenvoer Dierenbenodigdheden Meststoffen Zaai- en pootgoed Tuingereedschap U vindt ons op de Meerstraat 32 in Heeswijk 0413 291 403 www.cvanlieshout.nl Het adres voor Geniet van 11 t/m 29 januari as. van ons 4-gangen ‘kennismakingsmenu’ à € 35,00 GRAAG TOT ZIENS! Eltjo Scheepers Wij vonden het een voorrecht om in Heeswijk-Dinther restaurant Het Sentiment op de kaart te zetten! Mede dankzij u hebben wij dat met veel plezier veertien jaar mogen doen. Toos en Violet
Passie voor techniek en snelheid Tim zoekt graag zijn eigen weg d ’ n hadee j er 17
Loopbaankeuze Tim van Esch (23 jaar) koos na de basisschool voor het Van Maerlant in Den Bosch. Geen standaardkeuze voor een jongere uit HaDee. “In mijn eerste leerjaar gingen we met zijn vijven uit het dorp.” Dat zijn school in de grote stad lag, heeft hij nauwelijks gemerkt. “Ik weet alleen maar dat ik het de eerste keer een héél eind fietsen vond,” blikt hij terug. Met de overstap naar het voortgezet onderwijs moest er, zoals bij velen, ook een nieuwe fiets gekocht worden. Tim had zijn oog laten vallen op een speciale 4X-fiets. Niet de standaardfiets om mee naar school te gaan. “Ik ben er ook maar één keer mee naar Den Bosch gegaan, voor de rest gebruikte ik hem thuis op de zelfaangelegde BMX-baan.” In aanvang wist Tim niet precies wat hij na het Van Maerlant wilde gaan doen, maar hij wist wel dat het iets zou gaan worden in de techniek. Hij richtte zijn pijlen op automonteur, scheepsinterieurbouw of monteur van mobiele werktuigen. Zijn interesse voor tractoren, loaders en sleutelen gaf, samen met een positieve ‘dat is wel iets voor jou!’ van docent Lau van den Akker (ook uit HaDee), de doorslag. Uiteindelijk koos Tim voor de opleiding monteur mobiele werktuigen op het KW1C in Den Bosch. Werken, leren én sporten Op deze BBL-opleiding zat hij slechts met vijf monteurs in de klas, de overige leerlingen waren machinisten. “Vier dagen werken en één dag naar school vond ik ideaal. Op school bij de theorie moest je wel zélf aanpakken, de docenten waren er alleen om je te begeleiden.” Hij kreeg een werkplek bij F.P.H. Ploegmakers in Vinkel. Als groentje kwam hij binnen in de werkplaats, bij zijn leermeester Berry Stam. “We waren maar met zijn tweeën. Ik ben begonnen met het repareren van onderdelen en machines die ze niet direct nodig hadden, waardoor ik dus tijd kreeg om het goed te leren. Berry was rustig en liet me mijn eigen ding doen. Ik moest eerst kijken of ik het zelf kon maken. Later kon ik vragen stellen en liet hij me zien hoe e.e.a. in elkaar stak.” Tim kreeg alle kans om zich te ontwikkelen. In zijn vrije tijd werden de grenzen in de sport steeds verder opgezocht. “De bulten op het baantje maakten we steeds groter en verder uit elkaar. Toen Joey van Veghel me meenam naar de fietscrossbaan in Veghel, werd het een stuk serieuzer.” Doorgroeien Na twee jaar van de opleiding had Tim niveau 2 afgerond en vroeg zijn baas of hij niet rechtstreeks voor hem kon beginnen, in plaats van via een leerwerkplek. Tim accepteerde de baan en deed er gelijk niveau 3 achteraan. “Zolang ik monteur ben, blijf ik leren.” Behalve in de werkplaats gaan ze ook met een servicebus op locatie sleutelen. “Bij de recente uitgravingen van het kanaal was de motor van een bulldozer midden in de blubber stukgelopen. We hebben hem ter plekke voor een deel uit elkaar gehaald en met twee kranen en een dieplader is hij vervolgens naar de werkplaats gebracht. Daar heb ik er een compleet nieuwe motor ingebouwd.” Extreme sport In zijn sport groeide Tim door naar het ‘downhillfietsen’. Een extreme sport, waarbij in een zo hoog mogelijk tempo een gevaarlijk parcours naar beneden wordt afgelegd. “Het afdalen op hoge snelheid, de grote sprongen in het parcours en de technische manoeuvres tussen bomen en rotsen door, daar krijg ik een kick van.” Daarnaast is elk parcours anders. Hoewel Tim sinds een jaar gesponsord wordt door Polygon Benelux, een importeur van fietsen in Rotterdam, ook internationale wedstrijden rijdt en meedoet met de top, blijft hij een amateur. “Het is wel gaaf om te fietsen tegen de wereldkampioen en na afloop gewoon met elkaar te buurten.” Tim heeft het seizoen 2016 succesvol afgesloten door bij de MDCcompetitie (5 wedstrijden) zowel bij de heren als bij de supercup (15 besten van die dag) te winnen. Toekomst Als hij de kans had om prof te worden, zou hij dit meteen doen. “Ik denk dat ik iets te laat begonnen ben met de sport en dan zou ik mijn baan op moeten geven. Dan heb ik een andere ‘hoofdsponsor’ nodig,” lacht Tim, terwijl hij zijn vader aankijkt. De grootste toekomst ligt dus in zijn werk. “In januari start ik met de opleiding technisch specialist voor bedrijfsauto’s en vrachtwagens. De techniek blijft zich ontwikkelen en ik wil daarin mee. Daarbij vind ik het prachtig om in mijn huidige baan onderdelen en modificaties mee te bedenken en te bouwen waardoor er sneller, efficiënter en veiliger gehandeld kan worden bij niet-alledaagse werkzaamheden. Dat vind ik nog het leukst!” ‘Het voertuig zelf uitpluizen is efficiënter dan een tekening bestuderen’ 18 d ’ n hadee j er Tekst Berry van de Wetering fotografie Jacques Worms
d ’ n hadee j er 19
20 d ’ n hadee j er Met voordeuren, een taalspel en rekenopdrachten Samen met Lianne Gabriëls – met tips van onze redactie – reden we door onze dorpen en zagen veel bijzondere voordeuren. Dertien hebben we er vastgelegd. Zoekt en gij zult vinden, met straat en huisnummer. Eén punt per deur. Het taalspel heet ook wel ‘letterpesten’. Je kunt het namelijk met zijn tweeën spelen en elkaar dan met lastige letters pesten. Voor de inzending gaat het er om een zo hoog mogelijke score te behalen. Uw score wordt gedeeld door tien. De vijf redactieopdrachten zijn bedacht door twee leraren van gymnasium Bernrode, Wouter van Orsouw en Ine van der Doelen. Ook goed voor hun leerlingen van de bovenbouw. Het vereist inventief rekenwerk en blijft een speciale uitdaging. Voor elk goed antwoord twee punten. Advies: probeer niet in je eentje te puzzelen, maar doe het samen, want iedereen heeft zo zijn of haar eigen kwaliteiten. En stuur dan één gezamenlijke oplossing in naar de redactie of lever hem in op Lariestraat 36a. Mis je een paar antwoorden of twijfel je, gewoon insturen, uiterlijk 6 januari 2017. Er zijn weer mooie prijzen te winnen. Succes! Tekst: Ad van Schijndel Foto’s: Lianne Gabriëls Kerstpuzzel De volgende prijzen zijn beschikbaar gesteld: 1e prijs een fotoshoot bij ItsCover 2e prijs Waardebon van ChineesIndisch Restaurant Shang Hai 3e prijs Notenpakket van Tokonoot Fotozoektocht 1 2 3 4
d ’ n hadee j er 21 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Rekenopdrachten: Wouter van Orsouw en Ine van der Doelen Rekenpuzzles kerstquiz Opdracht 1 Grootvader is tussen de 50 en 80 jaar oud. Ieder van zijn zonen heeft evenveel zonen als broers. Grootvader telt hoeveel zonen en kleinzonen hij in totaal heeft en ontdekt dat dit aantal gelijk is aan zijn eigen leeftijd. Hoe oud is grootvader? Antwoord: .......................................................... Opdracht 4 Een bad wordt gevuld met water. Bij een volledig geopende kraan duurt het 8 minuten tot het bad gevuld is. Het laten leeglopen van het volle bad duurt 12 minuten. Meneer van de Wal zet de kraan volledig open om het bad te vullen maar hij vergeet de afvoer te sluiten. Na hoeveel minuten stroomt het bad over? Antwoord: .......................................................... Opdracht 5 Antoon heeft kaartjes met de nummers 1 tot en met 2016 . De kaartjes liggen op een lange rij, op volgorde van links naar rechts. Hij neemt de kaartjes weg op de volgende manier: Hij pakt het eerste kaartje, het derde, het vijfde, het zevende en zo verder tot het einde van de rij. Met de overgebleven kaartjes doet Antoon hetzelfde opnieuw, weer van links naar rechts. Dit blijft Antoon herhalen tot er nog maar één kaartje over is. Welk nummer staat op dat laatste kaartje? Antwoord: .......................................................... Opdracht 3 Alfred, Benjamin, Christine en Danielle hebben een cadeau voor hun vader gekocht. Een van de vier kinderen heeft het cadeau verstopt. Toen hun moeder vroeg wie dat had gedaan, antwoordden ze als volgt: Alfred: “Ik was het niet.” Benjamin: “Ik was het niet.” Cristine: “Danielle heeft het gedaan.” Danielle: “Benjamin heeft het gedaan.” Precies één van de kinderen heeft gelogen. Wie heeft het cadeau verstopt? Antwoord: .......................................................... Opdracht 2 In de kerstboom hangen 31 kerstkransjes. Gisteren namen Christel en Paul een aantal kerstkransjes. Christel nam 3/4 van het aantal dat Paul nam. Vandaag namen ze weer beiden een aantal kerstkransjes. Nu nam Christel 2/3 van het aantal dat Paul nam. De kerstboom is nu leeg. Hoeveel kerstkransjes heeft Christel gisteren en vandaag totaal genomen? Antwoord: .......................................................... 22 d ’ n hadee j er
Taalspel Letterpesten OPDRACHT: Voor onze kerstpuzzel moet je een hoge score proberen te halen. Dat kun je natuurlijk ook alleen doen, of samen met hints aan elkaar. Stuur een compleet ingevuld vak in met daarbij je punten zoals in het voorbeeld met normale Nederlandse woorden. Oefening baart kunst. Succes! VOORBEELD: SCORE TOTAAL: d ’ n hadee j er 23 SPELREGELS: 1. Je speelt met 2 personen 2. Ieder tekent een vak van 5 x 5 3. De jongste begint en zegt 1 letter. 4. Beide spelers plaatsen die letter in een vakje naar keuze. 5. Dan geeft de andere speler een letter, die weer in een vakje geplaatst wordt. 6. Geplaatste letters mogen niet meer veranderd of verplaatst worden. 7. Enz. enz. tot alle 25 vakjes vol zijn. 8. De kunst is om de letters zo te plaatsen, dat er horizontaal en verticaal woorden ontstaan. 9. Een woord van 5 letters = 10 punten, 4 letters = 5 punten, 3 letters = 2 punten. 10. Elke letter telt maar 1 keer voor 2 punten. 11. Namen en afkortingen zijn verboden; het moet goed Nederlands zijn. 12. Je kunt flink ‘pesten’ door lastige letters te geven (die je zelf kunt gebruiken!) 13. De speler met het hoogste aantal punten heeft gewonnen. Antwoord: ..........................................................
Heeswijkseweg 7, 5473 KV Heeswijk-Dinther T: 0413-291391 • E: info@dijkhoff.nl DIJKHOFF.NL GROND- EN SLOOPWERKEN • CONTAINERVERHUUR • ZAND EN GRANULATEN • INNAME PUIN EN BOUWAFVAL MARI JACOBS bv T i m m e r f a b r i e k De morgenstond 5 Heeswijk-Dinther Tel. 0413-291962 fax 0413-292085 www.timmerfabriekjacobs.nl Kozijnen Ramen Deuren Hefschuifpuien Vanaf januari starten er weer nieuwe groepen. Kijk op de website voor dagen/tijden of bel voor info Sandra 06-81498174
d ’ n hadee j er 25 Dennis Petrus Mari Kersten Bestaat God? “Ik geloof in God als bron van alle leven. Het is geen meneer of mevrouw die van boven het heelal alles in details zit te besturen. Je kunt God onder meer ervaren in het wonder der natuur.” Welk ambacht zou bij God kunnen passen? “De zaaier, en nou komt het mooiste, niet alle zaad komt even goed uit of valt in de juiste aarde.” Van wie kun je nog wat leren? “De persoon en de boodschap van Jezus Christus zijn mijn leidraad. Hij is de leraar, ik blijf die leerling. Verder word ik geïnspireerd door Martin Luther King, de Benedictijner monnik Willigis Jäger en Leonard Cohen.” Looft den Heer, of de marktwerking? “Een van mijn grote zorgen is het doorgeslagen kapitalisme. Bewogenheid is mij meer waard dan geld en macht. Er zijn teveel egotrippers.” Ledigheid is des duivels oorkussen? “Het is goed om zinnig bezig te blijven. Er is zoveel betrokkenheid in ons dorp. Die vrijwilligers zijn goud waard, die gemeenschapszin moeten we koesteren.” Pragmaticus, no nonsense, of romanticus? “Ik ben zeker geen romanticus, noem het maar zakelijk met gevoel. Je kunt nog zo’n prachtige bespiegeling houden over de tuin, als er niet concreet gewerkt wordt, is het binnen de kortste keren een wildernis. Ik ben in Rotterdam geboren, de Feyenoord slogan is ‘geen woorden maar daden’. Ik hoor de politiek vaak zeggen ‘we moeten met elkaar in gesprek’. Ja, dat is mooi, maar dan?” Heb je nog wat op te biechten? “Ik wil het woord ‘zonde’ uit de Dikke Van Dale laten schrappen. We moeten dat woord niet meer gebruiken, wat zegt het jonge mensen nog? Het menselijk tekort, daar gaat het om. Ik citeer een van mijn favoriete schrijvers Francis Spufford: ”Zonde is als je koffie over je vrouw haar jurk knoeit of verliest bij het paardenrennen, het is de menselijke neiging om alles te verkloten.” Op de biechtstoel Tekst Rene van de Pas Fotografie René Kuijs Zoon van Piet Kersten en Mary Wolfsbergen Roepnaam in ‘burgerleven’: Dennis, kloosternaam Bernard, 70 jaar, 40 jaar Norbertijn, 35 jaar priester, 20 jaar werkzaam voor India. Fervent krantenlezer, Trouw ‘Ik wil weten wat er in de grote wereld gebeurt’
Bouwen zonder zorgen verbouwen - nieuwbouw - renovatie onderhoud - bouwkundig tekenen Van Aarle’s Bouwbedrijf De Morgenstond 11, Heeswijk Dinther Tel (0413) 29 19 21, info@vanaarlesbouw.nl www.vanaarlesbouw.nl
Manuel (Manolo) Rodriguez komt uit Spanje Oud&Nieuw in Spanje We hebben zo onze gewoontes met oud en nieuw, typisch Hollands zijn de oliebollen. Wat hebben onze HaDeejers ‘met een migratieachtergrond’ voor gebruiken rond Nieuwjaar in hun land van afkomst? We gingen op onderzoek. Tekst Rene van de Pas Fotografie Jacques Worms INTERVIEW ‘Bij elke slag van de klok op televisie eet je een druif’ “Oudjaarsavond eten we met de hele familie, rond negen uur beginnen we tot elf. Een speciale Spaanse lekkernij is de ‘Turron’. Het wordt bereid met amandel in verschillende smaken, chocola, aardbei, het kan van alles zijn. Iets voor twaalf hebben we ieder twaalf druiven, het is dan de gewoonte om bij elke slag van de klok op televisie een druif te eten. Na het eten gaan we uit, je kleedt je netjes. Mooi overhemd, strik of stropdas.” “Op nieuwjaarsdag zijn we moe van het feesten, spelen een kaartspel dat ‘julepe’ heet. We eten dan ‘chocolate churros’, smaakt als een oliebol, alleen langwerpig. Met een chocoladesausje erbij, heerlijk.” Ze geven geen cadeautjes met nieuwjaar, ze vieren ook geen Sinterklaas. Hun pakjesavond is met ‘Tres Reyes’, Driekoningen op 6 januari. De Drie Koningen kwamen met cadeaus voor het Kindje Jezus, dat is de reden van het ontstaan van het kinderfeest in Spanje. “Driekoningen wordt groots gevierd; op de avond van 5 januari gaan we eten met vrienden in een restaurant. Er worden dan ook kleine presentjes gegeven, we noemen het ‘amigo invisible’, letterlijk vertaald ‘onzichtbare vriend’, vergelijkbaar met surprise hier.” d ’ n hadee j er 27
Bobbie en de rest… Tekst Aniek Oomens Fotografie Annerieke van den Broek Bij Sarah’s Zoo - zo wordt het huis van Sarah van den Tillaart genoemd - is het een gezellige beestenboel. Bobbie het varken, Belle de hond, twee katten, twee konijnen en drie vissen hebben er een fijne plek. Sarah verlangde zestien jaar naar een roze krulstaartje. Deze zomer kreeg ze hem eindelijk als verjaardagscadeau van haar man en vier kinderen. Haar liefde voor biggetjes ontstond al in haar jeugd. Haar oom had er twee buiten rondlopen, die ze mocht aaien. Toen een collega vertelde dat ze ook twee varkens thuis had, begon het bij Sarah te kriebelen. Na een zoektocht op internet, vond ze haar lievelingsdier via Facebook. ‘Bobbie doet altijd anders dan de rest uit het nestje,’ zei de vrouw van wie hij was. “Ik wist toen meteen: die hoort bij ons! Ik ben zelf namelijk ook een beetje excentriek.” Bobbie heeft in de tuin een mooie snuffelplek. De vijver is zijn drinkbron. Als haar man van huis is, mag het knuffeldier stiekem aan zijn riem even binnenkomen. In de keuken loslopen is er niet meer bij, sinds manlief onaangenaam verrast werd door meneertje veelvraat, dat van alle potten erwtjes en appelmoes smulde. Hij wilde waarschijnlijk een keer iets anders proeven dan zijn dagelijkse maaltje: varkensmuesli. “Ik ben een lopende attractie als ik met Bobbie en Belle wandel. Mensen vallen bijna van hun fiets; hé, het is net een varken!” Wil je Bobbie ook een keer bewonderen? Kom dan op vrijdag rond één uur naar de groentekraam op de markt. Daar krijgt hij zijn weekendproviand. 28 d ’ n hadee j er
‘Keuzes maken en prioriteiten stellen. Soms neem ik te veel hooi op mijn vork, dan denk je dat je alles kunt. Daardoor heb je dan nauwelijks tijd voor vrienden en familie. En dat staat voor mij wel op nummer één!’ ‘Ik zou meer tijd besteden aan mijn hobby, de paardensport. Door omstandigheden en het werk heb ik er niet zoveel tijd voor gehad. Het is een hele goede ontspanning voor mij, ik kan mijn ei erin kwijt en het goed combineren met mijn werk. Het brengt rust in mijn leven.’ Joyre van den Berg (18) Herman Kroon (59) ‘Ik heb er goed over nagedacht, maar er is niets wat anders zou moeten. Ons gezin loopt lekker. En de veranderingen op het werk zijn héél soepel verlopen. Als 2017 net zo wordt, als dit jaar tot nu toe geweest is, dan ben ik heel erg tevreden.’ ‘Als ik mezelf voorneem om iets minder te snoepen, zou ik mezelf daar ook meer aan moeten houden. De zoetigheid aan de kant en iets gezonders er voor in de plaats.’ Femke verlaat overigens de winkel, behalve met de melk waarvoor ze kwam, met een zak drop en een heerlijke chocoladereep…. ‘Ik overdenk vaak de dingen die ik wil gaan doen, en als iets me niet aanstaat, dan doe ik dat gewoon niet. Het was een goed jaar. Ik ben niet veeleisend. Een goede gezondheid is op onze leeftijd al een groot goed.’ ‘Ik mocht er de hele winkelroute over nadenken, maar heb niets wat ik anders zou doen. 2016 was een prima jaar. Ik ben klaar met verbouwen en dit jaar officieel in de Julianastraat gaan wonen. Verhuisd van Heeswijk naar Dinther. Daar zijn de huizen namelijk goedkoper,’ zegt Nikki gekscherend. Jet van Liempd (73) Nikki Bissels (28) Jolanda van den Elsen (45) Dorps praat Wat zou jij, terugkijkend naar afgelopen jaar, anders doen? Tekst Berry van de Wetering Fotografie Eefje Voets d ’ n hadee j er 29 Femke van Steen (33) en Pije (2)
Op 30 december vindt weer de Top2000 van Heeswijk, Dinther & Loosbroek plaats bij Lunenburg. Een muzikale avond met nummers uit de Top2000, vertolkt door de beste vocalisten van HDL. Wij spraken met twee van hen: Jennifer Heesakkers en Dirk van Grinsven. Tekst Francis van Venrooij Fotografie Sanne van Rozendaal TOP 2000 HDL ‘Volop lokaal vocaal geweld’ 30 d ’ n hadee j er
Jennifer zingt niet echt in het openbaar. “Vorig jaar heb ik meegedaan met de Proms, dat is eigenlijk alles. Ik zong vooral op feestjes, verjaardagen en bruiloften, niet in een band. Ik ben een huis-tuin-keukenzangeres, maar ik vind het wel leuk om op het podium te staan. Dat was met de Proms ook: daar was ik nog nooit geweest, en dan ineens op het podium.” Ze vindt soul heel mooi en Adele en Anouk. “Madonna vind ik ook leuk, maar dat past minder bij mijn stem.” Dirk is op muzikaal gebied bekend als zanger van de band ‘Valt In de Pikkers - VIP’, waarmee hij tot eind 2015 vooral in de regio heeft gespeeld. Hij zingt voornamelijk rockmuziek. Waarom dit evenement? Jennifer debuteert. “Vorig jaar ben ik wel gevraagd, maar kon ik helaas niet meedoen. Ik vind het leuk omdat ik liedjes mag doen waar ik m’n energie in kwijt kan. Bij de repetitie ging het lekker: als ik m’n strot open gooi, worden mensen enthousiast.” Dirk deed vorig jaar ook mee. “Ik vind het een hele leuke opzet met lokale artiesten en ik vind het erg leuk om te zingen. Het is wel een uitdaging, heel anders dan met VIP. We repeteren voor deze avond met een professionele band en zijn niet echt op elkaar ingespeeld. Het is hun werk, maar ik wil daar ook beslagen ten ijs komen... Dus veel oefenen en hopen dat het goed uitpakt,” lacht Dirk. Welke nummers? Dirk zingt een nummer van de Rolling Stones en een van de Beatles. “Het nummer van de Rolling Stones was het titelnummer van de serie Tour of Duty, mijn favoriete serie van vroeger. Het nummer van de Beatles is in mijn oude band wel vaker geopperd, maar uiteindelijk nooit gespeeld. Voor deze avond mag je in overleg zelf je nummers kiezen, dus nu heb ik de kans…” Wat Jennifer gaat zingen blijft een verrassing voor ons. “Kom maar luisteren!” Ze zien het helemaal zitten: “Er doen allemaal mensen uit HDL mee. Veel mensen kennen toch wel iemand die meedoet. We zingen allemaal twee nummers verspreid over de avond, van allerlei genre, dus voor ieder wat wils.” d ’ n hadee j er 31
Bestel snel, makkelijk en goedkoop al uw drukwerk online! Vliet 24 • 5422 VV Gemert • Tel. 0492 37 11 37 • www.dutchprint.nl Check onze vernieuwde website met uitgebreid assortiment: www.dutchprint.nl Sociaal Cultureel Centrum Servaes De plek waar je elkaar Reserveringen: activiteiten@ccservaes.nl Kijk ook op onze website www.ccserveas.nl Diverse mogelijkheden voor vergaderingen en andere activiteiten.
d ’ n hadee j er 33 Vèèf letters moes ik van ons moeder skrève, mè Kersmis, ès klèin jungske, op dizzen aparte dag; ze wéés me dan op wè b’ons in ’t kripke lag en zin d’rbè dè ’t alted zó moes blève. Ons moeder hè men ès ekstra naam behalve Janus ok Johannes meegegéve - gedôpt ben ik nou kristen vur hil m’n léve - én Maria, umdè ik gezond ter wirreld kwaam. Kek Jezus, al kredde bè ons dan gin blomme op oew verjaardag, ik leerde mè de jee en de zet hoew gè doar vol vrede laagt in oew kripkesbed: herders én kunninge konne veilig bè ow komme. D’r wurt gin oo in oewe naam en ok gin er gevonde, dus ‘ôrlog’ heb ik nojt ès woord geleerd, mar wel mè de ee en de uu alted de leus geëerd die mè de Kerst oan jouwe naam is verbonde. Mar oh Jezus, al zuke we al twiduzend twenteg joor nor jouw ‘Vreejde op aarde’, zowès in dieje stal, ’t is en blef hier ’n misselekmakend ôrlogsbal: we vèchte mar dur vol haat en smerrege smoor. Toch skrèèf ik vur ons moeder én vur òw mè de Kerst wer ‘Jezus’ op ’n skôn wit blòjke, bewoar dè dan hil ’t joor in ’n open veileg lòjke, want de vrede móet komme, ’t liest nog héél gouw! Ad van Schijndel kerstgedicht Illustratie titel Streep en Krul
34 d ’ n hadee j er ‘Brompa komt hier met kerst,’ zei mama. Sien kwam meteen in opstand. ‘Dat is niet eerlijk! Iedereen uit mijn klas viert kerst met lieve familie. En met cadeaus, en gourmet. Dat is veel leuker.’ ‘Bij Van Dam gaan ze winterbarbecueën in de tuin,’ mompelde papa. ‘Met vuurkorven.’ Mama zuchtte diep. ‘Ik weet het. Maar brompa heeft alleen ons.’ Sep dacht aan de nare herbergiers uit het kerstverhaal en aan zijn bompa, die op ieder feestje altijd bromde dat vroeger alles beter was en daarom achter zijn rug om brompa werd genoemd. Maar ja, met kerst moest je gastvrij zijn. Ook voor zeurderige bompa’s die liever in het verleden leefden. ‘Hoe vierden mensen vroeger kerst?’ vroeg hij. Papa haalde zijn schouders op. ‘Ze gingen naar de kerk en daarna aten ze thuis een worstenbroodje.’ ‘En verder?’ vroeg Sien. Papa haalde zijn schouders op. ‘Gingen ze niet gourmetten?’ ‘Dat bestond niet.’ ‘Keken ze ’s avonds films op tv?’ ‘Er was geen tv, gekkie.’ ‘Kregen ze cadeautjes?’ ‘Nee.’ ‘Wat dan wel?’ Kletsen en vragen stellen, dat kon je aan Sien overlaten. ‘Niks eigenlijk.’ ‘Nu ik, Sien,’ zei Sep, voordat zijn zusje nóg een vraag kon stellen. ‘Ik heb een idee.’ Ja, plannetjes bedenken, dat kon je aan hém overlaten! Het was Kerstmis. In de hele straat brandden lichtjes. In de tuinen, bij de voordeuren en natuurlijk vanachter de ramen straalden ze je tegemoet. Behalve bij het huis van Sep. Overal rook het naar heerlijk eten: vers brood, kalkoen, stoofpeertjes, en oh! Het rook ook naar frietjes. Voor de kinderen, natuurlijk! Behalve bij het huis van Sep. Langzamerhand kwam de straat vol auto’s te staan. Het kerstbezoek arriveerde, vrolijk en opgewonden. Bij Sep waren de gordijnen in de woonkamer dicht en het enige mooie aan zijn voortuin was het witte rijp dat op de takken van de kale struiken lag. Dik ingepakt tegen de kou stonden hij, Sien, papa en mama in de gang. ‘Is de tussendeur gesloten?’ vroeg hij voor de zoveelste keer. Papa knikte. ‘Wil je echt geen handschoenen aan?’ Sep schudde zijn hoofd. ‘Sien, je weet wat je zo meteen moet doen, hè? Gewoon wat je altijd doet!’ Toen ze een paar minuten later het kerkplein opliepen, was de mis net afgelopen. Rijen mensen dromden door de grote kerkdeuren naar buiten. Sep zag brompa het eerst. ‘Daar is ‘ie!’ Mama zwaaide en met langzame passen kwam hij naar hen toe gelopen. ‘Het is glad. Waar staat de auto?’ ‘Zalig kerstfeest, pa,’ antwoordde mama. Ze gaf hem een zoen. ‘We zijn lopend dit keer.’ ‘Net als vroeger, bompa!’ zei Sien opgetogen. Sep gaf hem een hand.
d ’ n hadee j er 35 ’n Runtje van de geminte. Nou zellefs twee. Op de nèje ontsluitingsweg hebbe we twee rotondes gekrege. Hartstikke skôn! Ik houw erreg van rotondes en vùrral ùmdè ze rond zen. Zo valt ’t vùr de geminte dik nie meej ùm de begroting rond te krège, mar mè ’n rotonde hebbe ze gin prebleme. Es ik bè ’n rotonde kom, dan heb ik dik zin ùm gewoon unne keer olling rond te rèje. Gewoon efkes lekker ’n runtje rèje, en bè dieje nèje weg kan ik dè twee kirres téine mekare. ’n Rotonde is ’n rond stuk weg, dè nerges begint. En zo ès unne worst twee éinde hi, zo hi ’n rotonde d’r nul. Tijdloosheid symboliserend as ’n klok zonder wèzers, verbondenheid as ’n trouwring en erges iets feesteluks as ’n kerstkransje. Lekker wegdrôme en runtjes drèje op de rotonde tijdens de top 2000 terwijl ’t nummer van de Talking Heads ‘ The Road to nowhere’ ùt de spiekers galmt. Ja de muderne mallemolen van het leven, dè is de rotonde, wor al ’t hóstige verkeer same kùmt en alleman, of die wil of nie, gedwonge wùrt ùm de rondinge te vollege. Mar ’n rotonde is pas af èster in de midde iets op stu. In Skéndel hebbe ze op unne rotonde ’n ronddréjend autowiel. In Uje hebbe ze d’r unnen gróten aardbei op gezet en in Volkel ’n olling vliegtuig. Dé gu nie meejvalle ùm dè te overtreffe. Mar hier hebbe ze vùr diejen inne al iets bedocht. Es ik ’t goewd begrepe heb, dan kùmter unne ‘windboom’ op. Inne mé 72 blojkes en ès die dréje dan wekke ze energie op. Liever ha ik unnen notenboom gezien, margoewd di is ôk ’n goei ideej. Mar wè zette we dan op diejen andere? ’t Wil aalt wel gedòn zen ès ge iets makt wè du denke òn vruuger. Wa ik aalt skôn von, waare dùrpsdinger wor hil ’t durp vùr ùtliejp. De kermis waar zo’n durpsding. Mar lang gelèje han we in Dinther ’n wielerronde: de D van Dinther. Ik von dè toentertet ’n hil spektakel en hil ’t durp liejp er vur ùt! Dromme vollek langs de weeg en gróte gespierde kèrels die in groepe al wè ’t kos vurbé fietsten. ’t Ginker! Mar mé de komst van de nèje rotonde hebbe we onze eige ronde van Dinther wir trug! Dus ik zeg: zet er ’n gróte D op: de D van Dinther! ToKo column De ronde van Dinther Toon ‘Wat heb je koude handen. Heb je geen wanten?’ ‘Die hadden ze vroeger ook niet altijd, bompa,’ zei Sien. Ze straalde erbij als een kerstengeltje. Rustig liepen ze met z’n allen terug. ‘Wat een eind,’ zei brompa na een paar minuten. ‘Ik krijg honger van al dat lopen.’ ‘We nemen straks koffie met een worstenbroodje,’ beloofde mama. ‘Lekker ouderwets!’ lachte Sien. Toen ze het tuinpad opliepen, zei brompa: ‘Wat is jullie tuin kaal.’ ‘Sober,’ vond papa. Hij keek er zo tevreden bij als hij maar kon. ‘Net als in de goeie ouwe tijd,’ gniffelde Sien. Ze gingen met z’n allen aan het barretje in de keuken zitten. Sep zag brompa verbaasd kijken naar de vensterbank zonder kaarsen, het tafeltje waar andere jaren een kerstboom op stond, maar nu een krant op lag en de muur waar mama altijd kerstkaarten ophing, maar die nu helemaal kaal was. ‘Het is hier ook nogal… sober,’ vond brompa. Sien knikte. ‘Goed he!’ Mama serveerde geen kerstkoffie met slagroom, maar gewone koffie met koffiemelk. Papa haalde de worstenbroodjes uit de oven en legde een stapel saaie witte servetten neer. Sien pakte er een, scheurde hem kapot en strooide de snippers over zichzelf heen. ‘Vroeger sneeuwde het ook altijd met kerst. Vroeger was alles zo fantastisch!’ jubelde ze. Sep ging rechtop zitten. Nu! dacht hij. ‘Dat vindt u toch ook, bompa?’ Zijn stem trilde van de zenuwen. Als brompa nu het verkeerde antwoord gaf, dan… zaten ze de rest van deze kerstdag in de saaie, kale keuken! Verschrikkelijk! De stilte die viel, leek minstens een eeuwigheid te duren. ‘Nou ja,’ morde brompa uiteindelijk, ‘Kerstmis is tegenwoordig… wel leuker dan vroeger.’ Sep wilde het liefst springen en schreeuwen, maar hij stond rustig op van zijn kruk. Hij liep naar de tussendeur, draaide de sleutel om en zwaaide hem open. In de woonkamer schitterde een grote boom met ontelbaar veel ballen en er lagen pakjes onder. Op de gedekte tafel stond een gourmetstel en aan de kast hing een slinger van kerstkaarten. ‘Kom eens mee,’ zei papa geheimzinnig. Ze volgden hem naar de tuin. ‘Een vuurkorf!’ riep Sep. ‘Vrolijk kerstfeest allemaal!’ Vol trots stak papa de korf aan en de vlammen wierpen zo’n zachte, feestelijke gloed over alle gezichten dat zelfs Sien even niks wist te zeggen. Tekst Simone Arts Illustratie titel Streep en Krul
Heerlijk, die muesli’s, crunchy’s en graanvlokken van De Halm. Lekker veel keuze en helemaal bio! www.dehalm.nl Lekker van mij! Retselseweg 7 • 5473 HC • Heeswijk-Dinther • T (0413) 29 39 63 • M 06 51 58 82 37 • F (0413) 29 39 67 E info@chrisvanvelzen-autoschade.nl • I www.chrisvanvelzen-autoschade.nl Nu ook pasfoto’s Sint Servatiusstraat 52a, 5473GB Heeswijk-Dinther, 0413 293851 Fiscaal advies op maat Uitbesteding van uw fiscale verplichtingen bespaart u veel tijd en geeft u zekerheid. Pater van den Elsenlaan 21 - 5462 GG Veghel - Tel.: 0413 - 292894 mail@vanschaykvof.nl | www.vanschaykvof.nl dienstverlening op maat Meer weten over onze dienstverlening? Neem vrijblijvend contact met ons op om te kijken wat Van Schayk voor uw bedrijf kan betekenen.
d ’ n hadee j er 37 Oud&Nieuw in Polen Monika en Andrzej Tomala vieren de feestdagen in december altijd met hun kinderen Maks (10), Sara (7) en Adam (5) in Polen met familie en vrienden. INTERVIEW Monika “Vooral de kinderen hebben een grote bijdrage in de feestvreugde. In de Adventsperiode gaan de kleintjes met hun lampionnen bijna elke avond naar de ‘rorateviering’ in de kerk. Thuis worden lekkere koekjes gebakken, die door de kinderen met nootjes en hagelslag versierd worden.” Kerstmis “Kort voor Kerstavond wordt het druk in de keuken. Er moeten pasteitjes met paddenstoelen gemaakt worden voor bij de rode bietensoep. Bij het kerstdiner moeten er twaalf gerechten op de tafel worden getoverd, zoals er twaalf apostelen waren en twaalf maanden in het jaar zitten. De meest bijzondere gerechten zijn karper met aardappelen en rode kool, papavermoes en compote van gedroogde vruchten. De tafel is mooi versierd en er staat een kerstboom. Elk gezin heeft een extra plek aan tafel gedekt voor de ‘onverwachte gast’, als symbool voor diegenen die niets hebben. Pas als de eerste ster aan de hemel te zien is, begint het diner. Iedereen is chique gekleed en er worden wensen uitgesproken en een ouwel, een soort hostie, gedeeld. Vergelijkbaar met Sinterklaas in Nederland, komt na het diner ‘het kerstkind’ met cadeautjes en er worden kerstliederen gezongen. Om middernacht bezoekt iedereen die dat kan, de nachtmis. Beide kerstdagen worden, voorzien van heerlijke gerechten, ook weer doorgebracht met familie en vrienden en een bezoek aan de kerk.” Silvester “Oud op nieuw noemen wij Silvester. Sommige Polen vieren het thuis, maar velen gaan naar een galabal. De tafels zijn de hele nacht rijkelijk bedekt met warme en koude hapjes, heerlijke gerechten en allerlei soorten gebak. Bij het gala wordt daar door de organisatie voor gezorgd. Thuis nemen de vrouwen dit samen op zich. Om middernacht gaat iedereen naar buiten met champagne of prosecco en wordt er getoost. Na het vuurwerk, kletst en danst iedereen nog tot in de vroege uurtjes.” Vader Andrezj, Adam, Moeder Monika, Maks en Sara Tekst Noortje van Schijndel Fotografie Jacques Worms Familie Tomala - komt uit Polen
www.hadeejer.nlRkJQdWJsaXNoZXIy MjU2Mzc=