d'n HaDeejer september 2025

Schade aan het milieu “Maar nog beter zou het zijn, als er geen afval werd weggegooid. Beboeten heeft geen zin. Dwang helpt ook niet, voorlichting wel. Ik zie hier een rol voor het basis- en voortgezet onderwijs. In de school zou veel meer verteld moeten worden over de schade die aan het milieu wordt aangericht, als overal zwerfafval ligt. Vraag een aantal sets met ZAP-spullen bij de gemeente aan, ga regelmatig met een groepje kinderen op pad om het schoolterrein en omgeving schoon te maken. Het gaat om bewustwording. Het plastic in ons dorp komt via de rivieren in de zee en bedreigt daar vissen en andere zeedieren. Maar het bedreigt ook de mens. Plastic verpulvert tot microplastics die uiteindelijk in je hersenen komen via voedsel en ingeademde lucht. Daar kunnen we zelf iets aan doen!” Persoonlijke missie Regelmatig gooit Frans er een ‘one-liner’ in: “Met hetzelfde gemak gooi je het in de afvalbak! Toch zie ik regelmatig afval juist náást de prullenbak liggen. Ik begrijp dat niet. Soms komen mensen bij me staan, terwijl ik ‘aan het werk ben’ en wijzen me op een plek waar afval ligt. Dan geef ik suggesties hoe ze het zelf op kunnen lossen. De meeste reacties zijn positief. Ik krijg veel complimenten en reageer dan vaak met een aanmoediging, dat ze ook zelf ZAP-per kunnen worden. Niet dat dat geholpen heeft, maar ik laat me niet afleiden. Ik ben elke keer weer op pad met mijn persoonlijke missie om de wereld een stukje schoner te maken!” Mijn eigen pad “Ik heb geen vaste route. Meestal ga ik twee of drie keer per week op pad. Ik kies plekken uit, waar ik direct aan het werk kan. Op de maandag na een thuiswedstrijd van VV Heeswijk is de Balledonk mijn terrein. Maar ook op de parkeerplaatsen van de supermarkten en in de buurt van cafetaria’s is altijd veel op te halen. Vaak krijgen jongeren die naar school fietsen de schuld, maar als ik vanaf de bebouwde kom van Heeswijk naar Dijkhoff over de weg loop, heb ik zo een zak vol. Blijkbaar vinden mensen het normaal om afval uit de auto te mikken, voordat men thuiskomt.” Alles van de gemeente Frans werkt niet samen met andere ZAP-pers. “Ik ken er eigenlijk maar twee: Ton en Marij Lunenburg. Ik weet sowieso niet hoeveel er in de gemeente Bernheze zijn. Het is overigens heel gemakkelijk om ZAP-per te zijn. Anderen zouden mijn voorbeeld kunnen volgen. Je zou kunnen beginnen in je eigen buurt te zappen. Je krijgt alle spullen van de gemeente Bernheze. Ik hoef het alleen maar te melden en er komen nieuwe afvalzakken, zodra ze op zijn. Ik moet wel die speciale roze zakken gebruiken, anders mag ik ze niet gratis inleveren bij de gemeentewerf. De gemeente wil mijn zakken wel op komen halen, maar dan moet ik ervoor thuis blijven. Ik breng ze liever zelf even weg. Het zou fijn als de gemeente een karretje beschikbaar stelt, waar ik diverse zakken aan kan hangen. Dan kan ik het afval gescheiden inleveren.” Divers afval “Onderweg kom ik van alles tegen. Sigarettendoosjes, vapes, snoeppapiertjes, blikjes, koffiebekers, frietzakken en tassen van de bekende fastfoodketens. Grote stukken afval kan ik niet meenemen. Die zet ik dan op een herkenbaar punt, geef het door aan de gemeente. Het wordt dan binnen enkele dagen opgehaald. Zo vond ik pas nog een paar vulflessen voor lachgas. Of zoals die ene keer toen er een koelkast in de berm lag. Ik probeer het altijd op te lossen want: een propere berm is een plezantere berm.” ‘Een propere berm is een plezantere berm’ TEKST Lambert van der Ven FOTOGRAFIE Nynke van Driel VORMGEVING Juul van den Heuvel D’N HADEEJER - 17