d'n HaDeejer maart 2021

116 - d’n HaDeejer 200 Afbreken en bouwen Ze sturen een brief naar de gemeente om te kijken of ze in aanmerking komen voor de ruimte-voor-ruimte rege- ling (deze maakt het mogelijk om in ruil voor de sloop van (agrarische) bebouwing een nieuwe woning te ont- wikkelen. Het doel is kwaliteitsverbetering van het land- schap). Hans: “Binnen één week kreeg ik antwoord, het leek heel vlug te gaan. Maar uiteindelijk bleek dat de gemeente eerst nog een beleidsplan moest schrijven; daar ging al gauw anderhalf jaar overheen. Uiteindelijk heeft het tra- ject met de gemeente ruim drie jaar geduurd. Zo konden we wennen aan het idee. Intussen ging ik met de buren praten om te horen hoe zij er tegenaan keken. Geleidelijk aan groeide ik ernaartoe om het bedrijf te beëindigen, maar toch schoof ik de beslissing om de zeugen niet meer te insemineren voor me uit. Dat is echt het begin van het einde… Op 2010 gingen de laatste varkens weg.” Zoals hij altijd zelf zijn stallen heeft gebouwd, breekt hij ze ook weer af. Een mooie manier van ritueel afscheid nemen. Hij sloopt de stallen voor 2 ½ bouwtitel in het kader van ruimte-voor-ruimte en besluit 1 ½ titel bij te kopen, want zo kunnen ze vier kavels creëren die gren- zen aan de straat. “Dat gaat niet zo maar. Het bestem- mingsplan moest gewijzigd worden en bouwblokken vergund. We hebben archeologisch onderzoek laten doen en alles moest passen in de ecologische zone van De Leigraaf. Daarmee deden we forse investeringen mid- denin de crisis. Mensen vroegen ons: ‘Ben je niet bang dat je de kavels niet kwijt raakt?’ En dan zei ik altijd: ‘Ge- duld’. Ja, dat heb je hard nodig en natuurlijk vertrouwen in de toekomst.“ Hij bouwt een nieuw huis voor z’n zoon, ze verkopen drie andere kavels en blijven zelf wonen in de bestaande wo- ning. ’n Fijne plek, met de Leijgraaf in de achtertuin. Van de planken van de aardappelschuur timmert hij flinke tuintafels voor zijn kinderen, een mooi aandenken. Onrust De veranderingen zorgen ook voor onrust. Hans: “Wat moet ik naderhand? ’t Kwam eigenlijk allemaal te vroeg. Je moet het licht zien, toekomst. Ook dat pakte goed uit: ik werk nu alweer tien jaar twee dagen per week als koerier voor SIBO.” Annie: “Gelukkig zijn we het er samen altijd over eens geweest. Boeren is mooi, maar nu zijn we niet meer gebonden en kunnen we reizen, wat van de wereld zien.” Peer Verkuijlen Het roer om Door de aangescherpte wetgeving, de enorme inves- teringen en de maatschappelijke druk, is het niet meer vanzelfsprekend dat een boerenbedrijf wordt voortgezet. Maar stoppen is een enorme stap. Vaak zijn er generaties op die plek actief geweest. ‘Hoe ziet mijn toekomst er dan uit? Wat zijn de mogelijkheden? En wat te doen met alle opstallen die dan leeg komen staan?’ Kortom: een heel emotioneel en lang proces voordat het roer om gaat. Peer Verkuijlen (68) is in 2017 vanuit de provincie Noord- Brabant aangetrokken om aan de keukentafel gesprek- ken te voeren met agrariërs over hun toekomst. Hij heeft een team opgebouwd dat door de provincie trekt en ge- stopte of stoppende boeren ondersteunt en begeleidt. Aanpak leegstand In 2006 stopt Peer als wethouder in Bernheze, start zijn eigen bureau ‘Verkuijlen Advies’ en werkt als proces- en projectleider bij gebiedsontwikkelingen. De afgelopen vier jaar trekt hij de kar van VABIMPULS: een nieuwe aanpak van de leegstandsproblemen in Brabant. Want verloedering en criminaliteit liggen op de loer. Helpen ze in het eerste jaar 70 boeren met 12 mensen, nu helpen ze meer dan 600 boeren in Brabant met 45 mensen en vier medewerkers in de organisatie. Hij grinnikt: “En dan te bedenken dat ik ook zomaar met pensioen kan.” De afgelopen vijf jaar is ongeveer 1,4 miljoen m² aan stallen en schuren in Brabant leeg komen staan. De komende tien jaar komt daar nog 2,5 miljoen m² bij. Leegstand geeft zorgen maar ook kansen. Dus Peer en zijn mensen gaan met boeren in gesprek. Wat doet het met de ondernemer als mens? En hoe staat de partner, het gezin erin? Het verhaal erachter is net zo belangrijk als de uiteindelijke oplossing. Want een plan lukt niet, als je het samen niet eens bent. Peer: “Belangrijk is, om je denken te verbreden: dan komt er ruimte voor creati- viteit en kun je gaan voor goede passende oplossingen. Dan kom je in beweging.” In gesprek “Vervolgens is het van belang om hierover in gesprek te gaan met de gemeente, zodat je samen oog hebt voor hetzelfde vraagstuk. Dat valt niet altijd mee, want er zit best veel spanning tussen de overheid en de agrarische sector. Vanuit VABIMPULS is het mijn taak vaak om te bemiddelen: want zolang jij je niet verplaatst in de ander, kun jij niet verwachten dat de ander zich verplaatst in jou. Een goed plan zorgt voor wederkerigheid: voor wat, hoort wat. Het initiatief moet toegevoegde waarde heb- ben voor het gebied: dan kun je voordelen stapelen. ‘NU KUNNEN WE REIZEN, WAT VAN DE WERELD ZIEN’