Het gilde: de idealen van dienstbaarheid zijn altijd blijven bestaan De geschiedenis van het gildenwezen in aanloop naar EST 2006 Op 25, 26 en 27 augustus 2006 vindt in Heeswijk-Dinther het Europees Schutters Treffen plaats (EST). Naar verwachting zullen ongeveer 10.000 gildenbroeders/zusters uit Europa deelnemen. De activiteiten worden gehouden op de weilanden langs de Gouverneursweg, met het Middeleeuws kasteel op de achtergrond. Voor de organisatie tekenen de vier Bernhezer gilden, die al ruim vier jaar bezig zijn met de voorbereidingen. In aanloop naar dit evenement zal d’n HaDeejer maandelijks haar licht laten schijnen over het EST 2006. In deze en volgende editie schrijven we over de historie van het gildenwezen. Als je door Dinther, Heeswijk, Nistelrode of Vorstenbosch komt, is er een grote kans dat je eens tromgeroffel hoort. En even later zie je de veroorzakers van dit soms monotone geroffel: een schuttersgilde. Een groep mannen, met soms vrouwen erbij, in uniformen of kostuums. Met tamboers en bazuinblazers, een vaandel, vendeliers en soms een vrouw die een patroonheilige uitbeeldt. En het geheel wordt wellicht voorafgegaan door een standaardruiter, die de weg baant voor zijn gilde. Schuttersgilden zijn zeer uiteenlopend samengesteld en verschillen onderling veel. Geen enkel gilde is hetzelfde. Ieder gilde heeft zijn eigen tradities en gebruiken. Maar ze streven allemaal naar het bewaren van oude tradities en de waarden waar die voor staan. Met een ‘gilde’ wordt een organisatievorm aangeduid die in West Europa in de Middeleeuwen ontstond en verscheidene doelen kon dienen. Rondtrekkende handelaren waren de eersten die zich aaneensloten in gilden om hun veiligheid te verzekeren. Ambachtslieden deden dat ook en binnen de kerk ontstonden de altaarbroederschappen, gesticht uit verering voor een heilige.Tenslotte kwamen er vanaf de 13de eeuw de schuttersgilden. Dit waren groepen burgers die zich verenigden om hun gemeenschap te dienen en waar nodig gewapenderhand te verdedigen. De schuttersgilden zijn, met name op het platteland, blijven bestaan. Hoewel ze hun bestaansreden als defensieve organisatie hebben verloren, zijn de schuttersgilden de wapens toch blijven hanteren, als liefhebberij. Ook de idealen van dienstbaarheid aan de kerkelijke en wereldlijke gemeenschap zijn gebleven. Kaart Schuttersgilden zijn dus oude verenigingen. Helaas is slechts bij uitzondering te zeggen hoe oud een gilde is. De oprichtingsstukken zijn zeldzaam. Zo’n stuk is de “kaart” of het reglement van het gilde, uitgevaardigd door het bevoegde gezag. De kaart bevat onder andere de bepalingen waaruit blijkt welke taak het gilde had ten opzichte van de gemeenschap. Het kwam voor dat men misdadigers mocht arresteren en uitleveren aan de heer. Dus dan moesten de gildenbroeders een wapen bezitten en ermee oefenen. Ziehier de achtergrond waarom de gilden heel lang typische man- nengemeenschappen zijn geweest. In de oudste kaarten komt ook de band met het geloof tot uiting. De gildenbroeders moesten op feestdagen gezamenlijk naar de kerk, processies bijwonen en zilvergeld offeren. Ook waren er sociale taken naar de eigen leden en hun gezinnen toe, maar ook naar buiten, zoals de zorg voor behoeftigen en zieken en het assisteren bij begrafenissen. Maar ook als er wat te vieren was, waren de gilden present. De gilden kenden een ongestoord bestaan tot circa 1800. Crisis De economische crisis die de afscheiding van België veroorzaakte, had ook een negatieve invloed op het gildenleven. In het ergste geval werden de kostbare attributen zelfs verkocht of gingen ze door verwaarlozing verloren. Maar het besef van de grote waarde van dit culturele erfgoed bleef op veel plaatsen levend en zo bleven vele gilden bestaan. In de jaren 1920/30 kwam de opleving dankzij een algemene herwaardering van de eigen identiteit en tradities. Talloze gilden die sluimerden of geheel ‘ingeslapen’ waren, werden weer tot leven gewekt. Na 1950 zette zich dit versterkt door. De belangstelling voor dit alles komt zeker ook van jongeren vanwege de ontspannende activiteiten die zij vinden in het schieten met geweer of kruisboog, in het trommelen en vendelen. Aan de oude idealen van dienstbaarheid aan de samenleving en aan elkaar wordt geprobeerd een nieuwe inhoud te geven. JvdM 5 kruisboog
RkJQdWJsaXNoZXIy MjU2Mzc=